Utanmanın olumsuz bir kavram üzere düşünüldüğünü belirten uzmanlar aslında bu hissin olağan ve doğal olduğuna dikkat çekiyor. Utanma hissinin otokontrolü sağladığını ve kişinin toplumsal davranışlarını denetim ettiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, “Bu sebeple bir ortamda utanma duygusu hissettirecek bir davranışı yapmazsınız.” diyor. Gökpınar, utanma hissinin toplumsal fobiye neden olabileceğinin altını çizerek, toplumsal fobisinin farkında olmayan işini yerine getirememe, dışarı çıkamama ve sosyalleşememe üzere zorlanmalarla karşılaşabileceği konusunda uyarıyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, utanma hissinin neden olduğu toplumsal fobi ve bu hislerle başa çıkma teknikleri hakkında bilgi verdi.
Utanma olağan ve doğal bir duygu
Utanmanın olumsuz bir kavram olarak düşünüldüğünü belirten Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, “Olmaması gereken bir his ya da kavrammış üzere aktarılır. Bilakis son derece olağan ve doğal bir his. Hatta birçok vakit da olması gereken hislerden biri. Hasebiyle olumsuz bir his üzere değil de var olan ve olması gereken bir his olarak varsayılması değerli. Ekseriyetle danışanlarda ve hastalarda güya bu his olmamalı üzere bir beklenti oluştuğunu görüyoruz.” dedi.
Davranışlarımızı hislerimiz belirler
Utanma hissinin otokontrolü sağladığını ve kişinin toplumsal davranışlarını denetim ettiğini vurgulayan Gökpınar, “Nerede ve neden o davranışın yapılmaması gerektiğini bize hatırlatan bir his. Davranışlarımızı belirleyen şeyler de birden fazla vakit hislerdir. Yani bir ortamda utanma duygusu hissedecekseniz, hissedeceğinizi düşünecekseniz o davranışı yapmazsınız. Endişe, utanma, telaş, gerilim bunlar insanı koruyan ve neyi yapıp yapmamız gerektiği hakkında ipucu veren hislerdir. Değerli olan bu hisleri yakalayabilmek.” açıklamasını yaptı.
Utanma hem fizikî hem de ruhsal belirtiler ortaya çıkarıyor
Kişinin utandığında verdiği tepkilere da değinen Gökpınar, “Ellerde titreme, yüzde kızarma, kalp atışında hızlanma, ses titremesi, nefesini denetim edememe üzere fizikî belirtiler ortaya çıkabilir. ‘Karşı taraf beni yetersiz görecek’ fikri, ‘rezil oldum’ hissine kapılmak üzere aslında kanıyı de tetikleyen ruhsal belirtiler de görülür.” sözlerini kullandı.
Utanma duygusu, onaylanmama derdini yaşatıyor
Utanma hissinin kişinin nasıl göründüğü ya da insanların kişiyi nasıl gördüğüyle alakalı herkes için değerli yanları olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, “Kimisi için muvaffakiyet, kimisi için de fiziki odaklıdır. Bir biçimde herkesin beğenilmeye, onaylanmaya makul bir seviyede muhtaçlığı var. Toplumsal ortamlarda da beğenilmeyle birlikte bunun aksi olan beğenilmeme, onaylanmama üzere kavramlar değerli. Utanma hissiyle, onaylanmayacağımız ve dışlanacağımız üzere dertler yaşıyoruz.” biçiminde konuştu.
Bir şeylerin makus gideceği kanısı toplumsal fobiye neden oluyor
Sosyal fobinin, kişinin utanma duygusu ya da bir şeylerin makus gideceği niyetinden korkması olduğunu söyleyen Gökpınar, “Kişi, ‘ya yüzüm kızarırsa, ya beşerler benim yetersiz olduğumu düşünürse’ diye tasa yaşar. Bir şey olduktan sonra derdini yaşamak değil de olma ihtimaline karşı kaygılanır.” dedi.
Yaşanılan telaşlardan ötürü toplumsal aktivitelerde ya da iş hayatında işlevselliklerde düşmeler görülebileceğini de kelamlarına ekleyen Gökpınar, bu tip durumların psikoterapi ya da gerektiği durumlarda psikiyatrik ilaç müdahalesi ile tedavi edilebileceğini lisana getirdi.
Sosyal fobisinin farkında olmayanlar her alanda fonksiyon kayıpları yaşamaya başlar
Bilişsel Davranışçı Terapi’nin uygulanan tedavi metotlarından biri olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu terapilerde hem şuur dediğimiz niyet boyutu hem de kaçınma dediğimiz davranış boyutunu ele alırız. Kişiyi yavaş yavaş yaşadığı korkuya maruz bıraktığımız, ödevler verdiğimiz, yaşanılan korkuyu çalıştığımız ve telaşa dair psikolojisini değerlendirdiğimiz bir terapi usulüdür. Kişi toplumsal fobisinin farkında değilse ve tedaviden kaçıyorsa vakitle mesleksel, toplumsal, aile, akademik alanlarda fonksiyon kayıpları yaşamaya başlar. İşini yerine getirememe, dışarı çıkamama ve sosyalleşememe üzere zorlanmalarla karşılaşır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
